Żywiec bo… żubr?

Wśród teorii na temat etymologii Żywca dominują dwie główne wersje, które próbują wyjaśnić, skąd pochodzi ta nazwa i co ona symbolizuje.

Pierwsza z nich wiąże się bezpośrednio z gospodarką regionu. Prawdopodobnie nazwa miasta wywodzi się od staropolskiego słowa „żywiec”, oznaczającego żywy inwentarz, czyli bydło, owce, trzodę chlewną. Ten termin odzwierciedlał charakterystyczną dla okolic gospodarkę opartą na hodowli zwierząt, co znajduje odzwierciedlenie w herbie miasta, na którym widnieje głowa tura.

Taki symbol podkreślał znaczenie hodowli bydła dla mieszkańców Żywca i ich codziennego życia, a sama nazwa mogła być używana jako określenie obszaru, gdzie zwierzęta były hodowane i traktowane jako ważny element gospodarki.

Druga wersja etymologii również opiera się na motywach gospodarczych, ale skupia się na wypasie inwentarza na żołędziach w lasach okolicznych terenów. Według niej, nazwa pochodzi od słowa „żywić”, co odnosi się do sposobu odżywiania zwierząt na naturalnych pastwiskach, korzystając z zasobów lasu i żołędzi.

Ta wersja podkreśla bliskość natury i tradycyjne metody gospodarowania, które przez wieki były powszechne w regionie.

Nie brakuje także legend i podań, które dodają nazwie miasta mistycznego i pogańskiego wymiaru.

Jedna z nich mówi, że nazwa Żywiec wywodzi się od imienia słowiańskiej bogini Żywii, bożyszcza pogańskiego z głową tura. Według tej opowieści, mieszkańcy kiedyś złapali żywego żubra i przyprowadzili go do lokalnej społeczności, co miało symbolizować silne związki z naturą i jej bożyszczami. Legendę tę przytoczył Jan Nepomucen Gątkowski w XIX-wiecznej książce, podkreślając, że nazwa miasta miałaby pochodzić od wyrazu „Żywie” (Szywa), oznaczającego pogańskie bożyszcze.

W wersji bardziej historycznej i mniej mitologicznej, mówi się, że pod miastem złapano żywego żubra i ofiarowano go księciu oświęcimskiemu, który w zamian nadał Żywcu herb z głową żubra na niebieskim tle, co jeszcze bardziej podkreślało związek miasta z dziką fauną i tradycjami myśliwskimi.

Tak więc, historia nazwy Żywiec to nie tylko kwestia lingwistycznych spekulacji, ale także odzwierciedlenie głęboko zakorzenionych w kulturze i gospodarce regionu tradycji. Od staropolskich określeń związanych z hodowlą, przez naturalne metody wypasu, aż po legendy o pogańskich boginiach i dzikich zwierzętach - każda z tych opowieści dodaje głębi i kolorytu temu niezwykłemu miejscu. Nazwa Żywiec, choć prostą formą, kryje w sobie bogatą historię ludzkiej działalności, wierzeń i szacunku dla natury, które od wieków kształtowały to miasto i jego mieszkańców.